Açık Tohumlu Bitkilerin Özellikleri
Açık tohumlu bitkiler küçük ağaççıklar şeklinde bazen de çalılıklar şeklinde görülebilir. Tamamen odunsu olan bu bitkiler çoğunlukla yeşil renkte olup, yaprakları genellikle iğnemsi, bazen pulsu veya şeritsi görünüştedir. Genellikle kurak iklime dayanıklı ve uzun ömürlüdürler. Kapalı tohumlulara göre daha basit bir odun yapıları vardır. Kozalaklarında çanak yapraklar bulunmaz. Tek eşeylidir, dişi ve erkek organlar farklı çiçekler içinde yer alır. Erkek ve dişi kozalaklar genelde bir eksen üzerinde sarmaşık şeklinde bir araya gelerek erkek ve dişi çiçekleri oluştururlar.
Erkek ve dişi Çiçeklerin Yapıları Nasıldır?
Erkek çiçeklerin pul yada kalkan şeklinde bir yaprak ve alt kısımlarında iki ya da daha fazla polen kesesi mevcuttur. Spiral şekilde dizilirler. Çiçek tozu keselerindeki polen ana hücrelerinin mayoz bölünmeye uğraması ile kromozom sayıları yarıya inmiş çiçek tozları oluşur. Bu tür bitkilerde bir erkek çiçek bir kaç milyon polen oluşturabilmektedir
Dişilerde de durum çok farklı değildir onlar da erkek kozalaklara benzerler. Pulsu bir yaprak ve altında çıplak halde iki tohum taslağına sahip dişi kozalaklar, bir eksen üzerinde sarmal olarak dizilerek dişi çiçekleri meydana getirirler.Bunlar çanak yapraklarla örtülmediğinden tohumlar açık halde durmaktadır. Bu tarz çiçeklerde tohum taslakları ileri düzey bir besi dokusuna sahiptir. Bu doku dıştan bir örtü ile sarmalanarak uçta bir polen çimlenme bölümü ve küçük bir kapıcık ile dışarıya açılmaktadır. Alt kısmında besleyici bir doku ve bu dokunun altında iki yada daha fazla yumurta hücresi vardır. Yumurta hücresinin en üst kısmında 2-4 hücreli arkegonium denilen bir boyun kısmı bulunur
Tozlaşma nedir ve nasıl olur?
Dişi çiçeklerdeki yumurtalara erkek çiçeklerde oluşan polenlerin taşınmasıyla tozlaşma gerçekleşir. Bu olay farklı şekillerde gerçekleşebilir fakat bu gruptaki bitkilerde rüzgar taşımasıyla olmaktadır. Rüzgar yoluyla doğrudan doğruya dişi çiçeklerdeki mikropile ulaşan polenler, polen odacığında çimlenerek, yumurta hücresine ulaşan sperm çekirdeği ile yumurta hücresini döller ve içinde embriyoyu taşıyan tohum oluşur
Açık Tohumlu Bitkilerin Sınıflandırılması
Bu tür bitkiler için Gymnospemae (gymnos=açık, sperma=tohum) terimini ilk kez 1829 yılında Bronqniart kullanmıştır. Gymnospermler farklı araştırıcılar tarafından değişik biçimde sınıflandırılmaktadır.Ancak Abbayes ve arkadaşlarının (1963) sınıflandırmaları dikkate alınırsa üç sınıfta toplamak mümkündür:
1. Klassis Cycadopsida
Eski jeolojik devirlerde var oldukları fosil kalıntılarından bilinmektedir. Aynı zamanda tohumlu ve tohumsuz bitkiler arası bir geçiş evresini temsil ederler.
2. Klassis Coniferales
Bu sınıfa bağlı en önemli takım ve bu takıma bağlı çevremizde üyelerine çokça rastlayabileceğimiz iki gurubu örnek olarak verebiliriz.
Ordo: Coniferopsida
Famiya: Pinaceae (Çamgiller)
Yeşil renkli ve yapraklarını çok az döken ağaçlar ve çalılardır. Yaprakları iğne şeklinde olup reçine kanalları mevcuttur. Erkekler mart ayında olgunlaşır ve nisan, mayıs aylarında tozlaşma olmaktadır. Dişi kozalaklar, tozlaşmadan bir yıl sonra olgunlaşır ve döllenme meydana gelir. Tohum olgunlaşmasının olması için de bir yıl daha geçmesi gerekir. Bu sebeple bu aile üyelerinde aynı zamanda hem yeni oluşan dişi kozalaklar, hem yeni döllenmiş dişi kozalaklar ve hemde olgunlaşmış dişi kozalaklar bir arada olur.Meydana gelen tohumların da yapısı ve bağlanma şekli türlere göre farklılaşan bir kanat taşırlar. Bu aileye bağlı önemli bazı cins ve türler şunlardır:
Genus (Cins): Pinus L. (Çam), Ekolojik hoş görülüğü fazla olduğu için genellikle
kuzey yarım küreden tropiklere kadar yayılış gösterirler. Bu cinse ait türler şunlardır:
Pinus nigra Arn. (Kara Çam), P. sylvestris L. (Sarı Çam), P. brutia Ten. (Kızıl Çam).
Diğer cisler ise Cedrus L. (Sedir), Abies L. (Göknar), Picea L. (Ladin) dir.
Famiya: Cupressaceae (Servigiller)
Çiçekleri bir veya iki bölmeli, yeşil ağaç veya çalılar. Yaprakları karşılıklı dizilişli; pulsu veya iğnemsi bir şekil verir. Erkek kozalaklar miniktir, uç kısımlarda veya yaprak koltuklarında küme meydana getirirler. Dişi kozalaklar uçlarda veya kısa sürgünlerin yan tarafında bulunurlar. Kozalak yapıları kimi türlerde odunsu, bazı türlerde deri gibi veya etli görünümdedir. Dünyanın birçok yerinde bulunmakla birlikte Türkiye’de doğal olarak yayılış gösteren iki türü vardır. Biri servi diğeri ardıçtır. İğne şeklinde yada odunsu yapraklara sahiptir. Kuzey yarım kürede yetişirler.
3. Klassis Gnetopsida
Gymnospermae’ nin son sınıfı olan Gnetopsida sınıfı bitki tarihi ve evriminde önemli bir yere sahiptir. Çoğunlukla Gymnospermae karakterleri taşıdıkları halde odun ve yaprak yapılarındaki farklılıklar, çiçeklerinde basit bir örtüye sahip olmaları, reçine kanallarının bulunmaması ve böcekler yoluyla tozlaşma yapmalarıı sebebiyle açık tohumlu bitkilerle kapalı tohumlu bitkiler arasında bir geçiş türü oluşturabileceği düşünülmektedir.
Bu sınıfa deniz üzümü örnek olarak verilebilir.
