Canlı hayatın olmazsa olmaz parçalarından biri olan bitkiler hakkında merak edilen konulardan biri de bitkilerin hafızası var mı sorusudur. Bitkilerde genetik aktarım ve çevresel faktörler karşısındaki davranışları bir bitki geçmişini hatırlayabilir mi düşüncesini ortaya çıkarıyor.
Bitkilerde hafıza olup olmadığı üzerine bilim adamları bir çok araştırma yapmıştır. Bu araştırmalardan biri Arabidopsis thaliana bitkisi üzerinde yapılan araştırmadır. Yapılan araştırmanın sonucuna göre bu bitkinin kendi genlerinde gerçekleşen bazı farklılıklar bir sonraki nesilde de görülebiliyor. Bu durum araştırmayı yapan bilim adamlarına bitkilerde hafıza olabileceği düşüncesini güçlendirmiş ve Arabidopsis thaliana bitkisinin stres karşısındaki davranışlarını incelemeye yönlendirmiştir.
Arabidopsis bitkisinin yüksek oranda tuz bulunduran ortamlarda ozmotik stres yaşaması ve daha sonra benzer ortamda farklı tepkiler geliştirmesi ve geliştirdiği yeni tepkilerin bir sonraki nesillerde de görülmesi bitkilerde hatırlama olgusunu kanıtlar nitelikte.
Bitkilerde geçmişi hatırlama olgusu üzerine bir diğer araştırma ise Batı Avustralya Üniversitesi’nde biyoloji profesörü olan Monica Gagliano tarafından yapılmış. Mimosa pudica yani Küstüm çiçeği üzerine yapılan araştırmada, çiçeğin bir aylık bir hafızaya sahip olduğuna dair önemli ipuçları bulunmuş.
Araştırmayı yapan profesör Gagliano, belirli bir mesafeden zarar görmeyeceği şekilde Küstüm çiçeğini beş saniyede bir düşüren bir makine kullanarak çiçeğin tepkilerini ölçmüş. Oldukça hassas yapıda olan bu çiçek düşme ne kadar yumuşak olsa da ilk aşamada her seferinde yapraklarını kapamış. Daha sonra çiçek düşme olayı karşısında yapraklarını kapatmamaya başlamış. Profesör Gagliano, bu durumu bitkinin geçmişi hatırlaması olarak yorumluyor. Gagliano’ya göre bitki, düşme olayının kendisine zarar vermediğini hatırlıyor ve yapraklarını kapamaya gerek duymuyor.
Yukarıda bahsettiğimiz iki araştırma aksini kanıtlar nitelikte olsa da genel kanı bitkilerin hafızası olmadığı yönünde. Bu genel kanı bitkilerin sinir sistemine sahip olmamalarından kaynaklanıyor. Hatırlama, hissetme vb. gibi işlevler sinir sistemine sahip canlılarda görülen özellikler olarak kabul ediliyor.
Kaynak: elifesciences.org, nationalgeographic.com.tr
