Bitkilerde dokular iki yapı altında incelenmektedir. Bu yapıların alt kategorileri de bulunmaktadır.
Sürgen Doku ve Özellikleri:
Sürekli bölünen hücrelerden oluşur.
Hücreleri ince çeperli , bol sitoplazmalı , küçük , iri çekirdekli , koful hiç bulunmaz veya küçük ve az sayıdadır.
Hücreler arası boşluk bulunmaz.
Bitkide kök , gövde ucu , tomurcuk ve yaprak uçlarında bulunur,ayrıca dikotiledon ve ağaçsı bitkilerin gövdesinde yer alır.
Vegetatif üremede filiz oluşumu bu doku tarafından gerçekleştirilir.
Değişmez Dokuların Özellikleri:
Meristem hücrelerinin özelleşmesiyle oluşurlar.
Hücrelerde büyüme , koful oluşumu , sitoplazma azalması , çeper kalınlaşması , hücreler arası boşlukların oluşumu görülür.
Bölünme yeteneklerini kaybetmişlerdir.
Bazıları ölüdür.
A-) BÖLÜNÜR DOKU: Hücreleri küçük, çekirdekleri büyük, sitoplazmaları fazla, kofulları küçük ve az sayıda, hücre arası boşluk yok, hücre çeperleri ince, devamlı bölünebilen hücrelerdir, metabolizmaları hızlıdır.
B-) BÖLÜNMEZ DOKU: Hücreleri büyük, sitoplazması az, kofullar büyük, çekirdekleri küçük,hücre arası boşluk var, çeperleri kalındır.
Meristem dokuyu oluşturan hücrelerin özellikleri;
-Hücreleri ince çeperlidir.
-Sitoplazmaları boldur.
-Koful ya hiç yok yada çok küçüktür.
-Çekirdekleri büyüktür.
-Metabolizma hızları yüksektir.
-Mitotik aktiviteleri(mitoz bölünme hızı) yüksektir.
Meristem doku birincil meristem ve ikincil meristem olmak üzere ikiye ayrılır.
I. Birincil Meristem
Kök, gövde, yan dal uçlarında bulunan ve sürekli mitoz bölünme geçirerek bitkinin boyca uzamasını sağlayan dokudur.
Birincil meristemin bitkide oluşturduğu bölgeye büyüme bölgesi (büyüme konisi) denir. Bitkisel dirim konisi olarakta adlandırılan bu bölgeler özel yapılarla korunurlar. Gövde ucu ve yan dal uçlarında bulunan meristem doku koruyucu yapraklarla korunurken, kök ucundaki meristem doku yüksük (kaliptra) ile korunur. Koruyucu yapraklar uç meristemi avcı hayvanlar ve radyoaktif ışınlar gibi etkenlere karşı korurken, kök meristemini saran kaliptra toprağın derinlerine doğru uzayan kökü yer etkenlerine karşı korur. Kaliptrada salgılanan asit karakterli maddeler kökün yerin derinine doğru inerken karşılaşacağı kaya ve taş gibi etkenleri eritir.
II. İkincil Meristem
Bölünmez (değişmez) doku hücrelerinin tekrar bölünme yeteneği kazanmasıyla oluşan dokudur. İkincil meristem bitkinin enine kalınlaşmasını sağlar. Çift çenekli bitkilerde ve çam gibi kozalaklı bitkilerde bulunur.
İkincil meristemin kambiyum ve mantar kambiyumu olmak üzere iki tipi vardır.
Kambiyum
Kök ve gövdenin enine kalınlaşmasını sağlar. Kambiyum her yıl biri içte diğeri dışta olmak üzere doku halkalarını oluşturur. (Yaş halkaları)
Mantar Kambiyumu
Bitkinin en dışında mantarlaşma oluşturarak bitkinin dış etkilerden korunmasını sağlar. Tek yıllık bitkilerde bulunmayan bu doku, çok yıllık bitkilere özgüdür.
