Kolesterol Nedir?
Kolesterol vücudumuzda çok önemli görevleri olan bir maddedir. Bir kisminı karaciger üretir, diger kismi ise yiyecekler ile alinir. Kan kolesterol düzeyi belirli bir miktari aşınca damar sertligi, kalp krizi ve beyin inmeleri için önemli risk faktörü olusturur. Kan kolesterolünün %200 mg’m altinda olmasi lazimdir. Bu miktar 250 mg’m üzerine çikarsa zararli etkiler için risk baslar.
Günlük konusmalarda zaman zaman “iyi kolesterol”, “kötü kolesterol” sözlerini de duyabilirsiniz. Bu terimlerdeki “iyilik” ve “kötülük” bizzat kolesterolle ilgili degil, ancak kolesterolü kanda tasiyan bazi proteinlerin düzeyi ile ilgilidir. Kolesterol tasiyan bu proteinlerin bir bölümünün (iyi kolesterol = HDL) artmasi damar kireçlenmesi riskini azaltir, diger bölümlerin (kötü kolesterol = LDL, VLDL) artmasi ile damar kireçlenmesi riski artar.
Total Kolesterol
|
= |
HDL
|
+ |
LDL
|
+ |
VLDL
|
Kolesterol niçin yükselir?
Kan kolesterolünün yükselmesine degisik faktörler etki eder:
1. Ailevi faktörler: Bazi ailelerin çogu fertlerinde kan kolesterolü yüksektir.
2. Yas ve cinsiyet: Erkek ve kadinlarda 20 yasindan itibaren kolesterol düzeyi artmaya baslar. Menopoz öncesinde kadinlarda kolesterol daha düsük oldugu halde, menopoz sonrasinda erkeklerden bile daha yüksek düzeylere tirmanir.
3. Kilo durumu: Sismanlarda kolesterol düzeyi daha yüksektir.
4. Diyet: Fazla yagli ve kolesterol içeren gidalarla beslenenlerde kan kolesterolü daha yüksektir.
Kolesterolü Düşürmek İçin Ne Yapılabilir?
Alınan kolesterol miktarını olabildigince azaltmak için, yemeklerde ve öğünlerde yağ kullanilacaği zaman zeytin yağı, mısırözü yagi, ayçiçek yagı gibi bitkisel sivi yaglar seçilmelidir. Katı yag kullanmak zorunlulugunda iseniz doymamis yag asidi içerigi yüksek olan yumusak margarinleri tercih ediniz.
♣ Kolesterol sadece hayvansal kaynakli besinlerde bulunur; bitkisel gidalarda bulunmaz.
♣ Yumurta sarisi kolesterol yönünden en zengin kaynaktir.
♣ Bir günde alinan kolesterol miktari 300 mg’dan daha az olmalidir. Bu amaçla;
♣ Balik ve tavugun beyaz etini, kirmizi ete tercih ediniz.
♣ Etli yemeklere ayrica yag eklememeye özen gösteriniz. Yemeklerde yag kullanacaginiz zaman zeytinyagi, misirözü yagi, ayçiçek yagi gibi sivi bitkisel yaglari seçiniz.
♣ Kati yag kullanmak zorunlulugunda iseniz yumusak margarinleri (buzdolabinda sertesmeden yumusak kalanlari) kullaniniz.
♣ Haftada bir veya en çok ikiden fazla yumurta yemeyiniz.
♣ Organ etlerini (Sakatatlar: karaciger, beyin, böbrek, dalak, dil, yürek, iskembe) çok seyrek (ancak 2-3 ayda l kez) yiyiniz.
♣ Sucuk, salam, sosis, pastirma gibi yiyeceklerden ve hazir gidalardan kaçininiz.
♣ Süt ve süt ürünlerini (peynir, yogurt, ayran) vb. tüketirken yagsiz olanlarini tercih ediniz; dondurmayi çok seyrek olarak yiyiniz.
♣ Sigara içmeyiniz.
♣ Beyaz ekmek yerine kepekli ekmegi tercih ediniz.
♣ Kabuklari ile yenebilen sebze ve meyveleri, kabuklarini soymadan yemeyi tercih ediniz.
♣ fast food tarzı yemekleri olabildigince az yiyiniz, bu yiyeceklerin hepsinde kolesterol orani yüksektir; Bunlar yerine sebze yemeklerini veya izgara yagsiz etleri seçiniz.
♣ Diyetin posa içerigini arttirdi iseniz mutlaka günde 6-8 bardak sivi içiniz.
♣ Düsük kolesterollü bir diyete basladiktan 2 ile 3 hafta sonra kan kolesterolü de azalmaya baslar.
Kan kolesterol düzeyini azaltmanin en etkili yollarindan biri de düzenli egzersiz yapmaktir. Haftada hiç degilse 3 gün, yarim saat süre ile yapilan egzersiz bu konuda yeterli olur. Egzersiz ayrica stresi azaltir, yüksek tansiyonun normal düzeylere gelmesine yol açar. Daralmis damarlarin hemen yaninda yardimci küçük damarlarin gelismesini saglar.
Kan kolesterolü yüksek olanlarin, eger içiyorlar ise, sigarayi birakmalari, sisman iseler zayiflamalari lazimdir.
Tüm bu önlemler ile kolestolünüz düsmez ise, kolesterol düsürücü ilaçlar kullanmalısınız
